Çekiş sistemi nedir? Kaç tipi vardır?

Yazar
Sekiz Silindir
-
0
15379
çekiş sistemi awd 4wd 4x4 4x2
Çekiş sistemi tipleri günümüzde oldukça çeşitlendi ve kafa karışıklığına neden olmaya başladı. Öyle ki her marka kendi ifadesini kullandığı gibi çekiş tipinin çalışma prensibi de çok farklı olabiliyor.
Araçlarda motorun ürettiği güç ve tork şanzıman ve diferansiyel vasıtasıyla dönüş oranı değiştirilerek tekerleklere aktarılır. Bu aktarım sonucu ise tekerlekler çekiş eylemini gerçekleştirir ve araç hareket eder. Çekiş sistemlerinin vazgeçilmezi ise diferansiyel sistemleridir. Bu sayede yol koşullarına bağlı olarak tork, çekişin olduğu tekerleklerde mekanik veya elektronik olarak optimum şekilde sistem tarafından aktarılabilir.

Şimdi Çekiş Sistemi tiplerine göz atalım;

2 Tekerlek ile Çekiş – 2WD – 4×2 (2 Wheel Drive)

  • Önden Çekiş – FWD (Front Wheel Drive)

Günümüz araçlarının önemli bir bölümü önden çekiş sistemine sahiptir. SUV görünümüne sahip olan bir çok Crossover model bile önden çekişlidir. En büyük avantajları olan üretim maliyetleri ve yakıt tüketim değerleri diğer tüm çekiş sistemlerine göre genel olarak daha düşüktür.Ayrıca karlı ve buzlu yollarda motorun ağırlığının sağladığı katkı ile çekiş özellikleri arkadan çekişe göre çok daha üstündür. Diğer taraftan motorun yaptığı bu ağırlık virajlı yollarda dezavantaja dönüşebilir ve yüksek hızla girilen virajlarda önden kuvvetli bir şekilde kaymaya sebebiyet verebilir.

  • Arkadan Çekiş – RWD (Rear Wheel Drive)

Ülkemizde arkadan çekiş genellikle arkadan itiş olarak söylensede kelimenin orijinali İngilizce “Drive” ve “Traction” kelimelerinden gelmektedir. Bir aracın ön, arka veya her iki akstan da çekiş alıyor olması fark etmeksizin “Drive” – “Çekiş” olarak adlandırılır ve bu şekilde söylenir. Çekiş kelimesinin Türk halkı arasında tahriğin arkada olması ve aracı ittiği gibi görünmesi nedeniyle bu şekilde yayıldığını düşünüyoruz. Otomobil markaları tarafından broşürlerde ve teknik bilgiler bölümlerinde bu nedenle “arkadan itiş” olarak belirtiliyor olabilir. Bu konuda ikna olmak istiyorsanız birinin size şu soruyu sorduğunu düşünün. “Aracınızın çekişi önde mi arkada mı?” Ayrıca bu konuda detaylı bir teknik analizimiz bulunuyor, bu konuya aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

Arkadan çekiş mi, arkadan itiş mi denmeli?

Solda önden çekiş sağda arkadan çekiş

Genellikle yüksek güce sahip sportif araçlarda gücün yere daha iyi aktarılabilmesi için tercih edilmektedir. Ortadan ve arkadan motorlu modellerde çekiş genellikle arkadadır. Bu tip yerleşim süper sport otomobillerde bulunur. Ayrıca 4×2 çekiş sistemine sahip olan pikap modellerinde de çekiş arka tekerleklerdedir. Pikaplar önden çekiş sistemine sahip olsaydı yük bölümüne maksimum yükleme yapıldığında aracın ön kısmı kalkacağı için tekerlekler gücü yere düzgün aktaramayabilirdi.

Arkadan çekiş sistemlerinin en büyük avantajı aracın ağırlık dağılımının önden çekiş sistemine sahip araçlara göre daha iyi olmasıdır. Bu sayede özellikle viraj performansı önden çekişe göre daha iyidir. En büyük sorunları ise özellikle yağışlı, karlı ve buzlu havalarda yol tutuş problemleridir. Bu nedenle kış aylarında özellikle pikap modellerin arka kısmına ağırlık eklemek avantaj sağlar.

Arkadan çekiş önden çekişe göre daha fazla parça barındırdığı için hem daha pahalıdır hem de sürtünmelerin etkisiyle modele ve motora bağlı olmak üzere daha fazla yakıt tüketebilir. Ayrıca motordan arka aksa güç aktaran şaft arka oturma alanını etkileyebilir. Tecrübesiz ve bu çekiş sistemine aşina olmayan sürücüler için arkadan çekişli bir araç hele birde kuvvetli ise gerçek bir kabus haline dönüşebilir.

 4 Tekerlek ile Çekiş –  4WD – 4×4 (4 Wheel Drive)

4×4 sistemleri temel olarak üçe ayrılır. Ancak her markanın kendine özel farklı prensiplerle çalışan 4×4 sistemleri vardır. İki farklı markanın 4×4 çekiş sistemi aynı gibi bile görünse farklı tip diferansiyelleri olup farklı arazi kabiliyeti ve yol tutuş karakterine sahip olabilirler. Listemizi 10 farklı çekiş sistemi olarak da bölebilirdik ancak bu şekilde kafa karışıklığı yaratabilirdi. İlerleyen zamanlarda her 4×4 sistemini ayrı ve detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Burada amacımız basit bir şekilde çekiş sistemlerini açıklamak olduğu için 3 ana başlık altında inceleme yapacağız.

  • Seçilebilir 4X4 (Part Time)

Seçilebilir 4×4 sisteminde belirli hızlara kadar sadece arkadan çekiş devrededir. Ön tekerleklerdeki çekiş off-road arazi koşulları altında bir düğme veya kumanda ile  manuel olarak devreye alınabilir. Devreye alındığı zaman normalde arka aksta olan çekiş eşit olarak ön ve arka aksa dağıtılır. Bu tip sistemlerde düşük (4WD Low) ve yüksek (4W High) olarak iki farklı sürüş sistemi mevcuttur. 4WD Low seçilirse derin çamurlu ve karlı zeminlerde tekerlerin gazdan bağımsız çok yavaş dönmesi sağlanır. Buna takviye vitesi de denir.

Seçilebilir 4WD çekiş sistemlerinin ağır arazi koşullarına sık giren kullanıcılar tarafından tercih edilmesi gerekir. Araç normal yollarda zaten arkadan çekişli olarak hareket ettiği için genel olarak hafif arazi ve normal yol koşullarında kullanımı gereksizdir. Ağır olmaları nedeniyle hem daha fazla yakıt tüketirler hem de daha pahalıdırlar. Ayrıca 4×4 çekiş sisteminin normal yol koşullarında devreye alınması tehlikeli bile olabilir ve tavsiye edilmez.Seçilebilir 4×4 sistemlerinin vazgeçilmezi ise arka diferansiyel kilididir. Bu donanım ile zaten üstün olan arazi yetenekleri daha da artmaktadır.

Part time – Seçilebilir 4×4
    • 4×4 sistemlerinin atasıdır
    • Normal sürüş arkadan çekiş ile gerçekleşir
    • 4 çeker modu sürücü tarafından devreye alınır
    • Asfaltta kullanılması tavsiye edilmez
    • Tek kullanım ama
    • Merkez diferansiyel yoktur
    • Takviye seçeneği mevcuttur
    • Genellikle pikap modellerde ve Jeep Wrangler gibi geleneksel modellerde bulunur

  • Sürekli 4X4 (Permanent)

Sürekli 4×4 sistemleri için seçilebilir 4×4 sistemlerinin asfalta uyarlanmış versiyonu da denilebilir. Bu sistem genellikle üst düzey arazi yeteneğine sahip lüks ve pahalı SUV modellerinde bulunur ve en kullanışlı çekiş sistemi olduğu söylenebilir. Seçilebilir tipin aksine asfalt kullanımı mevcuttur ve her hangi bir sınırlama yoktur. Sürücü sadece istediği takdirde yolun durumuna göre sürüş modunu değiştirir. 4×4 Low yani takviye seçeneği de bulunduğu için off-road koşulları içinde oldukça ideal araçlardır.

Diğer taraftan günümüzde bu araçlar genellikle şehirlerde rahat ve gösterişli olması nedeniyle tercih edilen Range Rover gibi araçlarda bulunan bu sistem hem karmaşık hem de pahalı sistemler olmasına rağmen ömürleri boyunca belki de hiç arazi yüzü görmeden sadece asfaltta en fazla karlı yollarda kullanılıyorlar.

Permanent – sürekli 4×4
  • Normal sürüş 4 çeker şeklindedir, 4×2 sürüş modu yoktur.
  • Merkez diferansiyel mevcuttur ve kilitlenebilir
  • Takviye seçeneği mevcuttur
  • En pahalı tip çekiş sistemidir
  • Land Rover, Ranger Rover ve Toyota Land Cruiser gibi modellerde bulunur

Suv ile Crossover farkı nedir?

  • Hafif 4×4  (AWD – All Wheel Drive)

AWD çekiş sistemi için hafif özelliklere sahip 4×4 sistemi de denebilir. Bir nevi 4×2 ve 4×4 çekiş sistemlerinin karışımıdır. En büyük özelliği zeminin durumuna ve aracın ihtiyacına göre çekişin 4 tekerleğe farklı oranlarda otomatik olarak gönderilebilmesidir. Bu sayede her türlü hava koşulunda optimum yol tutuş özellikleri sağlanabilir.

Kuru zeminde özellikle virajlarda ve karlı-buzlu-ıslak yol koşullarında çok iyi performans veren bir sistemdir. Diğer taraftan çekiş sistemine eklenen parçalar nedeniyle aracın ağırlığı artar ve sürtünmelerin de etkisiyle yakıt tüketimi 4×2 araçlara göre daha yüksektir ve aracın fiyatı da bu nedenlerle daha fazladır.

Hafif 4×4 – AWD

AWD çekiş sistemlerinin ana tasarım amacı spor otomobillerde kuru yol tutuş performansını arttırmak ve her türlü araçta karlı, ıslak ve buzlu yollarda güvenli sürüş sağlamaktır. Bu sistemler çok ağır arazi koşulları için tasarlanmamıştır. Audi, BMW, Subaru ve bir çok marka genellikle kendi tasarladıkları farklı çalışma prensiplerine sahip AWD sistemlerini kullanır. Genellikle ABS ve EDL yani elektronik diferansiyel kilidi gibi yardımcı donanımlardan yardım alınarak çekiş dağıtılır. Sürekli ve otomatik olarak çeşitleri mevcuttur.

  • Sürekli AWD sistemler

Sürekli 4×4 sistemlere benzer ancak takviye ve kilitlenebilir merkez diferansiyel yoktur. Ancak aynı şekilde 4 tekerlekte sürekli olarak çekiş halindedir. Off-road için uygun olmayan bu sistemin esas amacı karlı, buzlu ve kaygan yollarda güvenli sürüş sağlamanın yanında hafif arazi koşullarında sorunsuz ilerlemeyi sağlamaktır.

  • Otomatik AWD sistemler

Otomatik AWD sistemleri için daha çok güçlendirilmiş 2 çeker sistemi denebilir. Takviye ve kilitlenebilir merkez diferansiyel yoktur. Sistem genel olarak ana çekiş aksını kullanmayı tercih eder ancak yol durumuna ve ihtiyaca göre diğer aksı da devreye otomatik olarak alabilir. Honda CRV, Volvo AWD modelleri bu sistemi kullanmaktadır. Arazi kullanımına uygun değildir. Ana amacı karlı, buzlu ve kaygan yollarda güvenli sürüş sağlamaktır.

İlgili HaberlerYazarın Diğer İçerikleri