Sıralı 6 silindir mi? V6 silindir mi daha iyi?

Yazar
Sekiz Silindir
-
0
9554
sıralı 6 mı v6 mı daha iyi
Sıralı 6 mı V6 mı sorusu özellikle perforans tutkunlarının en çok tartıştığı ettiği konulardan bir tanesidir. Günümüzde içten yanmalı motorlarda silindir dizilimi olarak en fazla kullanılan 2 motor tipi şüphesiz sıralı motorlar ve V tipi motorlardır. Ayrıca en yaygın olarak kullanılan sıralı 4 silindirli motorların V tipi günümüzde bulunmuyorken efsane V dizilimli 8 silindirli motorların da sıralı tipi bulunmuyor. İşte tam da bu noktada hem sıralı hem de V motorların silindir sayısı olarak ortak kullanıldığı silindir sayısı 6 olmasıyla öne çıkıyor. 6 silindiri kullanan üreticilerin büyük bir çoğunluğu V dizilimini tercih ederken BMW ve Volvo sıralı 6 silindiri tercih eden markalar olarak öne çıkıyor. Mercedes ve Jaguar ise geçtiğimiz aylarda yayımladıkları bir bültende 6 silindir seçeneğinde V motordan sıralı motorlara geçeceklerini açıklamışlardı.
Biz de bu doğrultuda her iki motor tipinin birbirlerine göre avantaj ve dezavantajlarını karşılaştırmaya karar verdik. Karşılaştırmamıza başlamadan önce; Günümüzde otomobillerde kullanılan motorların silindir dizilimi konusunda daha detaylı bilgi edinmek istiyorsanız aşağıdaki videomuzu izlemenizi tavsiye ediyoruz.

Şimdi her iki motor diziliminin geçmişinden kısa bir şekilde bahsedelim;

Sıralı 6 silindirli motorların geçmişi V6 motorlara göre neredeyse 50 yıl yani yarım asır daha eskidir. İlk sıralı 6 silindirli motor Spyker markası tarafından 1903 yılında tasarlanmıştır. 1.Dünya Savaşı sonuna kadar da 8 farklı üretici tarafından tercih edilmiştir. Bu üreticilerden marka olarak şu anda sadece BMW ve Ford kalmıştır. Sıralı 6 silindirli motorun popüler olmasına katkıda bulunan en önemli motorlar ise Almanya’nın 1.Dünya Savaşı sırasında kullandığı Fokker savaş uçaklarında yer almıştır. BMW üretimi 19lt hacminde 200ps üreten sıralı 6 silindirli BMW IIIa oldukça iyi bilinen bir sıralı 6 motordur. Yine aynı dönemlerde üretilen ve uçaklarda kullanılan Mercedes üretimi 10 litre hacme ve 160ps güce sahip D.III motorda ünlüdür. 1990’lı yılların sonuna kadar da bu iki markanın yanı sıra Volvo, Opel, Saab, Alfa Romeo, Nissan, Toyota, Jaguar, Aston Martin, Chevrolet, Chrysler ve Ford gibi markalar sıralı 6 silindirli motorları kullanmaya devam ettiler.
1990’lı yıllardan sonra ise BMW ve Volvo haricinde birçok marka sıralı 6 silindirli motorları kullanmayı bıraktı. Ancak Toyota 2005 yılına kadar bu motoru kullandı. Efsane modellerinden bir tanesi olan Supra modelinde sıralı 6 silindirli motor bulunuyordu. Özellikle çift turbo beslemeye sahip 2JZ-GTE kodlu motor 325ps güce kadar çıkmıştı. Günümüzde birçok kişi bu motorun üretimden kalkmış olmasını hata olarak kabul etmektedir. Diğer taraftan yakın bir zaman sonra BMW Z5 ile ortak olarak üretilecek olan yeni Toyota Supra’da BMW’nin sıralı 6 silindirli motorunu görebileceğiz.

 

Sıralı 6 silindirli motorların alternatifi diyebileceğimiz V dizilimli 6 silindirli motorlar ise 1905’li yıllarda ortaya çıkmış olsa da seri üretim olarak üretilmesi 1950 yılında gerçekleşmiştir. Lancia Aurelia modelinde bulunan bu motorun, 1.8lt, 2.0lt, 2.3lt ve 2.5lt olarak 4 farklı hacim seçeneği mevcuttu. Günümüzde ise otomobil üreticileri (BMW ve Volvo hariç) 6 silindirli motorlarda genellikle V dizilimini tercih etmektedirler.

Son 30 yılda motorları coşturan 6 önemli teknoloji

Not:
Birçok farklı iş makinası ve kamyon üreticisi çekici, ekskavatör, dozer ve benzeri iş makinalarında motor hacmi çok yüksek de olsa genellikle sıralı 6 silindirli motorları tercih etmektedirler. Bunun nedenini ise konunun devamında izah edeceğiz.
Bu tip bir motora örnek vermek gerekirse;
Volvo’nun kamyon ve çekici modelleri için ürettiği en büyük motor olan D16K750 kodlu motor 16.1lt motor hacmine ve sıralı 6 silindire sahiptir.
Şimdi Sıralı 6 mı V6 mı sorusuna ve dolaısı ile Sıralı ve V motorların avantaj ve dezavantajlarına geçelim;

  • Yer kaplama

Solda V6 motor sağda Sıralı 6 motor
Yukarıda sol tarafta V dizilimine sahip 6 silindir ve sağda da sıralı 6 silindir motor bloğu bulunuyor. Dikkat edilirse her ikisi de aynı sayıda silindire sahip olsalar da V6 motor çok daha kompakt, derli toplu ve neredeyse küp şeklinde bir görünüme sahip. Diğer taraftan sıralı 6 silindirli motor daha uzun ve yer kaplayan bir yapıda. Günümüz otomobillerinin büyük bir çoğunluğunda yolcu bölmesinin genişliğini dikkate alan bir yapıya sahip olduğu düşünülürse V6’nın motor bölmesine sığdırılabilmesi çok daha kolay gerçekleşiyor.
Ayrıca turbo ve 4×4 çekiş sistemlerinin yaygınlaşması ile de V6 motorun kübik yapısı avantaj sağlıyor. Üreticiler çok daha rahat bir şekilde motoru yerine yerleştirebiliyor ve çevresine ekleme yapabiliyorlar. Öyle ki V8 silindirli bir motor bile sıralı 6 silindirli bir motora göre motor bölmesinde uzunlamasına daha az yer kaplamaktadır. Bu sayede V dizilimi tercih edilerek motor kaputu daha kısa olarak tasarlanabilirken elde edilen mesafe yolcu bölmesini genişletmek için kullanılabiliyor. Bu da genel anlamda daha fazla diz mesafesi demek oluyor. İşte V6 motorun en büyük avantajlarından bir tanesi ve esas tercih sebebi de budur.

  • Çekiş tipi

Günümüzde hem önden çekişli araçların hem de önden çekişi baz alan sürekli 4×4 çekiş sistemlerinin sayısında önemli bir artış söz konusu. Öyle ki bu konudaki tavrından vazgeçmeyeceği düşünülen BMW ve Mercedes bile arkadan çekişin yanında önden çekişli araçlar da üretmeye başladılar. Sıralı 6 silindirli bir motorun uzunlamasına yerleştirilmesi ve krank çıkışına da şanzıman monte edilmesi arkadan çekişli bir araçta çok büyük bir sorun yaratmayabilir. Ancak önden çekişli bir araçta 6 silindirli bir motoru enine yerleştirmek motor kaputunun boyutu nedeniyle pek de mümkün değil.

Çekiş sistemi nedir? Kaç tipi vardır?

Ayrıca önden çekişi baz alan bir 4×4 sisteminde, uzunlamasına yerleştirilmiş sıralı 6 silindirli motorun torkunu ön tekerleklere aktarmak da oldukça zor. İşte bu nedenle de V6 motorlar yapı olarak 4×4 çekiş sistemine daha uygun denilebilir. Bu arada sadece 4×4 sistemleri için değil önden çekişli araçlarda da şanzıman rahat bir şekilde yerleştirilebildiği için, 6 silindirli bir motoru önden çekişli bir araçta kullanabilmek ancak V dizilimi ile mümkün olmaktadır.

Solda sıralı 6 motorlu 4×4 sistemi, sağda V6 motorlu 4×4 sistemi

  • Krank mili boyutu

V6 motorlarda pistonlar sağlı sollu olarak 3 er adet yer aldığı için krank mili, 4 silindirli bir motorun krank milinden daha kısayken sıralı 3 silindirli bir motorun krank milinden bir miktar daha uzundur. 3.0lt V6 motor iki adet sıralı 3 silindirli 1.5lt motorun aralarında belli bir açı oluşması sonucu oluşmuştur da denilebilir. İşte bu nedenle V6 motorun krank mili, sıralı 6 silindirli bir motorun krank miline göre neredeyse yarı yarıya daha küçüktür. Bu da hem üretim maliyeti hem de pistonların krank milini hareket ettirebilme kolaylığı açısından daha iyi bir yapıdır. Diğer taraftan krank milinin daha küçük ve hafif boyutlara sahip olması ilk harekette ve düşük devirlerde motorun daha az zorlandığı anlamına da gelebilir. Daha kısa bir krank milinin her iki tarafında pistonlar olması sonucu özellikle düşük devirlerde daha yüksek tork elde edilebilir.
Üstte Sıralı 6 motorun krank mili, sağda V6 motorun krank mili

  • Titreşim

Sıralı 6 silindirli motorlarda pistonlar aynı hat üzerinde çalıştığı için daha az titreşim üretirler. V6 motorlar ise belli bir açı ile krank miline bağlı oldukları için çalışırken bir miktar sarsıntı ve titreşim yaratırlar. Özellikle yüksek devirlerde titreşim ve sarsıntı daha hissedilir olabilir. Bu nedenle de V6 motorlarda genellikle “Balans Şaftı” denilen ve pistonların birbirlerine karşı yaptıkları hareketi dengeleyen bir denge mekanizması bulunur. Ancak yine de sıralı 6 silindirli motorlar kadar pürüzsüz bir çalışma karakterine sahip olamazlar. Ayrıca Denge Şaftı hem motorda fazladan ağırlığa neden olur hem de sonuçta bir maliyet kalemidir.

V6 motorun neden daha fazla titreşim ürettiğini basit ve uygulamalı bir örnek ile izah edelim; 

Her iki kolunuzu da yere paralel olacak şekilde karşıya doğru uzatın ve avuçlarınız birbirine bakacak şekilde bir V şekli elde edin. Ardından her iki elinizi de baş parmaklar diğer parmaklarla birleşik olarak bir nevi kulaç şeklinde V harfini bozmandan ters yönlere gidecek şekilde hızlıca hareket ettirin ve vücudunuzun sarsıntı miktarını hissedin.

Hangi motor tipinde pistonlar nasıl çalışıyor?

Ardından eliniz yine kulaç pozisyonunda bu sefer her ikisi de yere dik bir şekilde ve biri birinin arkasında, zıt yönlerde yukarı ve aşağı hızlıca hareket ettirin. Her iki motor tipi için de tarif ettiğimiz bu hareketi aynen bir pistonun hareketine benzeterek yapın. V motoru canlandırırken yaptığınız hareketin vücudunuzu daha fazla sarstığını göreceksiniz. İşte aynen bu şekilde V6 motorlar sıralı 6 motorlara göre daha sarsıntılı çalışır.  Dengeleme sistemine ihtiyaç duyarlar. Sıralı motorlar ise denge sistemine ihtiyaç duymadan daha ipeksi bir çalışma karakterine sahiptir.

  • Bakım kolaylığı

Sıralı 6 silindirli motorlarda silindir kapağı ve egzoz manifoldu tektir ve eksantrik mili de DOHC tipi sıralı motorlarda 2 tanedir. Diğer taraftan V6 motorlarda her iki tarafta toplamda 2 tane silindir kapağı, 2 tane egzoz manifoldu ve 4 tane de eksantrik mili vardır. Bu da eksantrik dişlisi sayısını 2 katına çıkartır. Triger kayışı seti de iki farklı silindir kafası olması nedeniyle daha karmaşık bir yapıya sahiptir. Ayrıca denge şaftını da eklersek V6 motorlar daha fazla işçilik ve daha fazla parçaya ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle de sıralı 6 silindirli motorların daha basit bir yapıya sahip olduğunu söylemek mümkündür. Daha az çalışan parçasını olması üreticiden üreticiye göre değişmekle beraber motorun daha uzun ömürlü olmasına da katkıda bulunmaktadır.

Yetkili servis mi? Tamirhane mi?
Diğer taraftan daha az parçaya sahip olması ve montaj işçiliği olarak da daha kolay bir yapıda olması sıralı 6 silindirli motorların en azından kağıt üzerinde daha ucuz olmasını sağlar. Ancak markaların birçok farklı motor parçasını yan sanayi firmalarından temin ettiği düşünülürse ortaya V6 motorların daha çok üretilmesi nedeniyle birim maliyet olarak daha ucuza temin edilebileceği düşünülebilir. Bu nedenle de maliyet konusunda her ikisinin avantajlı yönleri maliyet konusunda birbirlerine karşılık geliyor gibi görünüyor.

  • Güç ve Tork

Sıralı 6 ve V6 motorlar arasında teknik olarak en dikkat çekici fark belki de motorun silindir çapı ve silindir stroku arasındaki farklılıktır. Ancak bu durum üreticiden üreticiye göre farklılık gösterebilir. Günümüzde kullanılan V6 motorlar bu konuda sıralı 6 silindirli motorlara yaklaşmıştır. BMW ve Volvo’nun kullandığı sıralı 6 silindirli motorların silindir çapı strokundan daha düşüktür. Geçmiş dönemlerde ise Mercedes V6 motorlarında çap stroktan daha fazlaydı. Ancak son olarak piyasaya sunulan Mercedes 3.0lt V6 motor, aynen sıralı 6 silindirli motorlarda olduğu gibi uzun stroklu bir motordur. Benzer bir şekilde VW’in 3.0lt V6 motoru da bu şekildedir. Kısacası yanma odası yapısı olarak her iki motor da birbirine oldukça benzerdir. Bu nedenle de tork ve güç üretim karakterleri birbirlerine yaklaşmıştır.

Çap ve Strok nedir? Güce ve torka etkisi nasıldır?

Diğer taraftan;

V6 motorlarda sürtünen ve hareket eden parça sayısının daha fazla olması verimin sıralı 6 silindirli motorlara göre bir miktar düşük olmasına ve üretilen gücün de bundan etkilenmesine neden olabilmektedir. Bu arada sıralı 6 silindirli motorlarda yapıları gereği daha uzun biyel kolu kullanmaya daha müsaittirler. Tam tersi olarak V6 motorların biyel kolları ise daha kısadır. Bir motor tasarlanırken torkun en iyi şekilde elde edilebilmesi için biyel kolunun uzunluğu önemli bir yere sahiptir. Bu sayede de sıralı 6 silindirli motorlar torklarını daha geniş bir aralıkta elde edebilirler.

Beygir gücü ile tork arasındaki ilişki nedir?

Biyel kolu konusunda bir diğer önemli konu ise uzun kolun daha ağır olmasıdır. V6 motorların biyel kolunun kısa olması ve dolayısı ile hafif olması ile krank milinin kısa olması konusu birleşince ilk harekette büyük avantaj sağlanır. Bu da özellikle düşük devirlerde V6 motorun tork ve gücünün daha hissedilir olmasını sağlar. Sıralı 6 silindirli motorlar ise kalkışta uzun biyel kolu ve uzun krank nedeniyle ataleti yenmekte zorlansa da devirlendikten sonra uzun biyel kolunun avantajı ile tork konusunda daha başarılı bir hale gelirler. Bu arada sıralı 6 silindirli motorların ses olarak da daha sportif olduğunu belirtmeden geçmeyelim.

Motor sesi mi? Egzoz sesi mi demeli?

  • Ağırlık dağılımı

Sıralı 6 silindirli motorlar uzunlamasına konumlanan yapıları nedeniyle araç kabininde üreticilere sorun yaratabilir. Ancak bu yan etkileri ağırlık dağılımının V6 silindir motorlara daha iyi olmasını sağlar. Aracın motor kaputundan şanzıman ile beraber boylu boyunca kabine doğru uzamaları sayesinde ön ve arka arasında daha dengeli bir ağırlık dağılımı elde edilir. Öyle ki arkadan çekişli sıralı 6 silindirli motora sahip modellerin ön-arka ağrılık dağılımı ya %50-%50 oranındadır ya da bu orana çok yakındır. Bu da yol tutuş özelliklerinin daha dengeli olmasını ve daha keyifli bir sürüşün ortaya çıkmasını sağlar. Ayrıca frenleme konusunda da avantaj sağladığını söyleyebiliriz.

Arkadan çekiş mi? Arkadan itiş mi demeli?

Diğer taraftan V6 motorlar daha derli toplu yapıları ve öne doğru daha yakın konumları nedeniyle aracın ağırlık dağılımını biraz daha öne doğru çekerler. Bu da aracın önünde %55 ve arkada %45 gibi oranları ortaya çıkartır. Ayrıca bu durum önden çekişli V6 motora sahip araçlarda şanzımanın yan konumlanarak ağırlığı daha da öne çekmesi nedeniyle %60 ön ve %40 arka oranlarına çıkabilmektedir. Bunun sonucu olarak da Understeer (Önden kayma) ihtimali artmaktadır.

Sonuç olarak Sıralı 6 mı V6 mı sorusunın cevabı;

Yukarıdaki farklardan da görülebileceği gibi üreticiler V tipi silindir dizilimini esas olarak motoru yerine daha rahat sığdırabilmek ve yolcu bölmesini daha geniş tutabilmek için tercih ediyorlar demek yanlış olmayacaktır. Ayrıca önden çekiş sistemleri ile de çok daha uyumlular. Ancak daha komplike bir yapıları olması onları işçilik olarak daha zor bir hale getirdiği gibi teknik olarak da daha düşük devirde tork elde etmeleri hariç çok fazla avantajları bulunmuyor.

Güç ve torkun tüketime etkisi nedir?

Sıralı 6 silindirli motorlar ise ipeksi ve sarsıntısız çalışma karakterleri, geniş tork aralığı, bakım kolaylığı, daha dengeli ağırlık dağılımı ve daha ucuz maliyet avantajları ile bir adım öne çıkıyor. Mercedes ve Jaguar’ın V6 motorları bırakacağını ve sıralı 6 silindirli motorlara geçeceklerini açıklaması ise bu tip motorların yerleştirme sorunları hariç daha başarılı olduğunu kanıtlar nitelikte. Sonuçta tarih olarak bile neredeyse 2 katı daha uzun bir geçmişe sahipler.  Bu durumda geriye en büyük V6 motor üretici olarak VW kalıyor diyebiliriz.

İlgili HaberlerYazarın Diğer İçerikleri